تأثیر سویه های مختلف آگروباکتریوم رایزوژنز بر القاء ریشه های موئین در گل مکزیکی (agastache foeniculum)

گل مکزیکی یکی از مهمترین گیاهان دارویی خانواده نعناع است که به علت خواص ضد باکتریایی و ضد قارچی اسانس این گیاه، در صنایع دارویی کاربرد فراوان دارد. سیستم کشت ریشه های موئین حاصل از تلقیح گیاه با آگروباکتریوم رایزوژنز، ابزار ارزشمند به منظور مطالعه خواص بیوشیمیایی، ویژگیهای بیان ژن و مسیرهای بیوسنتز متابولیتهای ثانویه می باشد. در مطالعه حاضر، برای اولین بار القاء ریشه های موئین در ریز نمونه های هیپوکوتیل، کوتیلدون، برگ 1 ماهه و برگ 5 ماهه گیاه گل مکزیکی (agastache foeniculum) با استفاده از 3 سویه آگروباکتریوم رایزوژنز شامل a4، 9435 و a7 مورد بررسی قرار گرفت. همچنین اثر دو نوع روش تلقیح (روش غوطه وری و روش تزریق) بر درصد تولید ریشه های موئین در ریز نمونه برگ 5 ماهه بررسی گردید. به منظور مقایسه اثر محیط کشتهای مختلف براستقرار ریشه های موئین در محیط مایع، 3 محیط کشت 1/2ms ,ms و b5 بکار برده شد. در آزمایشی جداگانه تأثیر غلظتهای مختلف ساکارز (20 ،30 ،40 ،50 گرم در لیتر)، سالیسیلیک اسید (0 ،01/0 ،1/0 ،1 میلی مولار) و کیتوسان (0 ،50 ،100 ،150 میلی گرم در لیتر) بر بیوماس ریشه های موئین حاصل از تلقیح ریز نمونه برگ 1 ماهه توسط سویه a4 مورد آزمایش قرار گرفت. میزان تولید رزمارینیک اسید به عنوان یکی از مواد موثره اصلی گل مکزیکی، در ریشه های موئین توسط دستگاه hplc اندازه گیری شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که القاء ریشه موئین در گیاه گل مکزیکی، تحت تأثیر سویه های آگروباکتریوم رایزوژنز و نوع ریز نمونه قرار گرفت به نحوی که بعد از حدود 11 روز از تلقیح سویه a4 با 8/22 درصد بیشترین درصد ریشه زایی را نشان داد و ریز نمونه برگ 1 ماهه با 5/32 درصد ریشه زایی، به عنوان مناسب ترین ریز نمونه جهت القاء ریشه موئین در گل مکزیکی شناخته شد. شایان ذکر است که در تلقیح ریز نمونه های هیپوکوتیل با سویه های مورد مطالعه، ریشه زایی رخ نداد. همچنین نتایج نشان داد که، نوع روش تلقیح بر درصد القاء ریشه های موئین اثر معنی داری نداشت. در بررسی سرعت رشد ریشه های موئین در 3 محیط کشت مایع ms ,1/2 ms و b5 نتایج نشان داد که، تولید و رشد ریشه های موئین بطور معنی داری تحت تأثیر نوع محیط پایه قرار می گیرند و بطور کلی میزان رشد ریشه ها در محیط 1/2ms بیشتر بود. نتایج حاصل از بررسی غلظت های مختلف ساکارز، سالیسیلیک اسید و کتیوسان بر میزان رشد ریشه های موئین نشان داد که غلظت 30 گرم در لیتر ساکارز و 100 میلی گرم در لیتر کیتوسان موجب افزایش بیوماس ریشه های موئین گردید و کاربرد سالسیلیک اسید باعث کاهش رشد ریشه های موئین در مقایسه با نمونه شاهد گردید. میزان تولید زرمارینیک اسید در ریشه های موئین (42/213 میکروگرم بر گرم ) بیشتر از میزان تولید آن در ریشه های غیر ترار ریخت (28/52 میکروگرم بر گرم) بود. آنالیز pcr با پرایمرهای اختصاصی ژن rolb نیز تولید ریشه های تراریخت را تائید کرد.